ҚР заңнамасына сәйкес, неке және отбасылық қатынас ерлі-зайыптылардың мемлекеттік уәкілетті органдарда тіркеген қатынасы. Діни жоралғы, рәсімдерге сәйкес неке немесе ер мен әйелдің бірге тұруы заңды тіркелген неке болып саналмайды.

Бірге тұрғанда ерлі-зайыптының жылжымайтын мүлкі ортақ бірлескен меншігі болып табылады, ол отбасында кімнің атына ие болғанына немесе ерлі-зайыптылардың қайсысы қаражат салғанына қарамайды. Бұл деректі  тек сатып алу алдындағы некелік келісімі арқылы өзгертуге болады, онда сіз меншік үлесін және басқа тараптың құқығы мен міндетін көрсете аласыз.

Жылжымайтын мүлік бөлінген кезде, егер олардың арасындағы келісімде өзге нәрсе көзделмесе, ерлі-зайыптының әрқайсысының үлесі тең деп танылады. Яғни, барлық мүлік 50/50-ге бөлінеді. Сот осы тармақты кәмелетке толмаған балалардың / немесе ерлі-зайыптылардың бірінің мүддесін ескере отырып қайта қарауға қақысы бар (егер ол негізсіз себеппен кіріс алмаған болса немесе ортақ мүлікті отбасы мүддесіне зиян келтірсе).

Айтпақшы, мүлікті бөлудегі жалпы қарыз күйеуі мен әйелі арасында оларға берілген үлестерге сәйкес бөлінеді.

Ажырасу әйелдің жүктілік кезінде және баланың бір жасына дейін ерлі-зайыптының келісімінсіз мүмкін емес.

Егер ажырасқан ерлі-зайыптылар мүлкін бейбіт түрде бөле алмаса:

Бұл жағдайда сот органына жүгінеді. Ол үшін аудандық сотқа келіп, ажырасу және мүлікті бөлу туралы өтініш беруі керек. Онда қанша жыл онымен бірге тұрғанын, қанша бала туғанын, осы уақыт ішінде қандай мүлікке ие болғанын және т.б. жазады.   

Мүлікті бөлуге талап қою кезінде ұсынылатын құжат тізімі:

• талап арыз;
•  
• неке туралы куәлік;
•  
• жеке куәліктің көшірмесі, өтініш берушінің төлқұжаты;
•  
• егер балалары болса, баланың немесе баланың туу туралы куәлігінің көшірмесі;
•  
• талапкерден және жауапкерден жалақысы туралы анықтама (болған жағдайда);
•  
• мемлекеттік баж салығын төлегені туралы түбіртектің түпнұсқасы - талап ету сомасының 1%, яғни мүлік құнынан;
•  
• бірлесіп сатып алынған мүлік тізімі.

Ажырасу туралы өтініш онлайн режимінде egov.kz порталы арқылы беріледі, бірақ ажырасқанда:

• ортақ келісіммен, кәмелетке толмаған баласы болмаса, мүліктік және басқа да талап болмағанда;
• ажырасу туралы сот шешімі негізінде (оның болуы ажырасуға негіз болып табылмайды, ерлі-зайыпты пікірін өзгерте алады, демек, өтініш беруі керек);
• жұбайы хабар-ошарсыз кеткенде, әрекетке қабілетсіз, іс-әрекетке қабілетсіз деп тану туралы сот шешімі болса немесе ол қылмыс жасағаны үшін кемінде 3 жыл сотталған болса.

Некені сот арқылы бұзу ерлі-зайыптының өтініш берген күнінен бастап бір ай өткен соң жүзеге асырылады.

Меншікті қай кезде бөлуге болмайды:

егер мүлікті ерлі-зайыптының бірі некеге дейін сатып алған болса, онда ол әрқашан соның меншігінде болады;

 егер үй сыйға тартылса немесе ерлі-зайыптының біреуіне мұра болса, заңды түрде ол бірлесіп сатып алынған болып саналмайды;

 егер пәтер немесе үй бөлек тұрғаннан кейін сатып алынған болса, бірақ неке бұзылғанға дейін. Дегенмен, жеке тәуелсіз түрде сатып алу фактісін дәлелдеу қиын, сотқа дәлел қажет.

Егер үй ипотека арқылы сатып алынған болса, онда мынаның бірін таңдай аласыз:

Жылжымайтын мүлікті сату, банк алдындағы қарызды өтеу, қалған ақшаны бөліп алу;  

Тұрғын үйді екеуінің біреуіне беру, ол ипотеканы төлеп, екінші тараптың үлесін сатып алады.

Банк ерлі-зайыптының арасындағы несие сомасын бөліп береді, олар қарызды өз бетінше төлеп, содан кейін пәтерді екіге бөліп алады.

Талап қоюдың ескіру мерзімі:

Ерлі-зайыптының ортақ мүлікті бөлу туралы талабы ажырасқан күннен бастап үш жыл өткеннен кейін дәлелді себептер болған кезде және талап сотқа берілген жағдайда ғана қаралады.