Бұл сатып алушының сатушыға болашақ мәмілеге кепілдік ретінде беретін ақша. Ол сома тұрғын үйдің жалпы бағасына кіреді.

Яғни, кепілақы екі рөл атқарады: бұл алдын ала төлем және сатып алушының мәміле жасасу ниетін растау.

Кепілақы беріліп, бірақ келісімнен бас тартылса не істеу керек?

Сатып алушы мәміледен бас тартса, депозит сатушыда қалады.

Егер сатушы бас тартса, ол сатып алушыға кепілақыны екі есе қып қайтарады.

Міндеттемені орындамағаны үшін жауапты тарап екінші тарапқа жолақы шығыны, адвокат жалдау сияқты басқа да шығынды өтеуге міндетті.

Тараптардың бірі кепілақыны қайтарудан бас тартса, екіншісі сотқа жүгіне алады. Осыған байланысты заңгерлер нотариуспен кепілақы шартын жасауды ұсынады, әсіресе қымбат жылжымайтын мүлікке қатысты. Нотариалды куәландырылған келісім бойынша сот отырысында оның дұрыстығын дәлелдеу оңайырақ болады.

Кепілақының мөлшері қандай болуы керек?

Әдетте ол тұрғын үй құнының 5-10% құрайды. Яғни, сатушыны қанағаттандыру және сатып алушыны келісім жасауға міндеттеу сияқты.

Міндеттеме қалай орындалады?

Салым шарты жазбаша екі дана жасалуға тиіс. Ауызша келісім жарамсыз.

Келісімшартты нотариус куәландыруы қажет емес. Алайда, заңгерлер атап өткендей, тараптардың бірі кепілақыны қайтарудан бас тартса, бұл қалпына келтіру процесін айтарлықтай жеңілдетеді.

Нотариаттық тіркеу құны 10 АЕК (31 800 теңге, 2022 жылы 1 АЕК 3 180 теңгеге тең).

Келісім нені қамтуы керек?

Міндетті түрде:

– Сатушы мен сатып алушының аты-жөні, ЖСН, тұрғылықты жерінің мекенжайы;

–  салым сомасы және объектінің толық бағасы – барлық сома тек теңгемен көрсетіледі, әйтпесе мәміле жарамсыз деп танылады;

–   сатып алу-сату шартын жасаудың нақты күні және сатушының жолға шығуы.

Кепілақы келісімін қалай бұзуға болады?

Егер нотариалды куәландыру болмаса және тараптардың талаптары болмаса, депозит шартының артқы жағында тараптардың келісімі бойынша оның күші жойылды және депозит қайтарылды деп жазуға болады. Сондай-ақ ақшаны кім беретінін және алатынын көрсету керек. Қабылдаушы тарап оның талаптары жоқ соманы (санмен, сөзбен жазу) көрсетіп, өз қолын қоюы керек.

Егер шартты нотариус куәландырса, оны маман да бұзуы керек.

Кепілақыдағы пәтер деген нені білдіреді?

Бұл оның иесіне депозит түрінде құнның бір бөлігін төлеу арқылы мәміле жасау ниетін білдірген әлеуетті сатып алушының бар екенін білдіреді.

Кепілақы мен кепілдің айырмашылығы неде?

Айырмашығы айтарлықтай. Бұл әртүрлі құқықтық ұғым.

Кепілақы  – сатып алушының сатушыға мәмілені брондау үшін төлейтін сомасы.

Кепіл – несие берушінің, мысалы, банктің, қарыз алушының ипотеканы немесе басқа да ірі несиені өтеуі үшін салатын мүлікке ауыртпалық салу түрі.

Мүлікті толық немесе ондағы үлесті кепілге қоюға болады. Бұл ретте мүлік қарыз алушының меншігінде болады, бірақ оған тек банктің рұқсатымен билік етуге болады.

Кепіл шартпен ресімделеді және ауыртпалық ретінде мемлекеттік деректер базасында тіркелуге тиіс.

Ипотекалық тұрғын үйді көбінесе меншік иелері де, несие беруші банктер де сатады. Мұндай операциялар өте жиі кездеседі. Ең қиындықсыз, иесінің несие бойынша қарызы болмаған кезде, бірақ жеке себептермен мүлікті сатуға шешім қабылдады.

Бірақ егер несие қарыздармен болса, онда меншік иелері-борышкерлерді шығаруда қиындық туындауы мүмкін.

Ипотекалық үйді қалай сатып алуға болады

Жалпы, кепілге қойылған үйді сатып алғанда, алдымен банктен рұқсат алып, одан кейін қарызды төлеп, ипотеканы алып тастап, содан кейін ғана мәміле жасау керек.

Кепілақы пен аванстың айырмашылығы неде?

Мұнда айырмашылық аз. Аванс та жылжымайтын мүлікке алдын ала төлем болып табылады.

Кепілақыдан айырмашылығы мынада:

– аванс сомасы мүлік құнының 10–40% құрайды;

– егер мәміле жасалмаса, аванс екі еселенген өтемақысыз, бастапқы түрінде сатып алушыға қайтарылуға тиіс.

Аванстық төлем шарты жазбаша нысанда жасалады. Бұл төлемдер немесе шығыстар үшін берілген аванс екенін көрсету керек. Нотариалды куәландыру талап етілмейді.

Құжатта мыналар жазылуы керек:

— Аты-жөні, ЖСН, тараптардың мекенжайлары;

— алдын ала төлем жүргізілетін мүліктің техникалық сипаттамасы (мекенжайы, бөлме саны, ауданы);

- мүлік сатылатын баға;

- сатып алу-сату шартының жасалу мерзімі.

Тараптар өз қалауы бойынша аванстық төлемнің кез келген түрін таңдауға құқылы: кепілақы немесе аванс, ең бастысы шарт жазбаша түрде ресімделеді.