Қаңтар

2022 жыл Қазақстанда қайғылы оқиғалармен басталды. 2 қаңтарда елдің батысында сұйытылған газ бағасының екі есе өсуіне қарсы наразылық басталып, ол басқа да қалаларда қолдау тапты. Бейбіт митингілер жаппай ереуілге ұласып, әсіресе Алматы қаласы зардап шекті.

Қазақстан билігі елге төтенше жағдай режимін енгізіп, терроризмге қарсы операцияның басталғаны туралы жариялады.

5 қаңтар күні Қасым-Жомарт Тоқаев үкіметті отставкаға жіберіп, Қауіпсіздік кеңесін басқарды. Президент террористермен күресу үшін ҰҚШҰ-дан көмек сұрады. Бітімгерлер сегіз күннен кейін өз миссиясын аяқтап, елден кетті.

6 қаңтарда ҰҚК басшысы Кәрім Мәсімов және оның орынбасарлары мемлекетке сатқындық жасады деген фактімен қамауға алынды.

Ақпан  

Қаңтар оқиғаларынан кейін бірнеше ай ішінде елдегі басшылық қызметте ауыс-түйіс болды. Бауыржан Байбек бес жыл бойы істеген Nur Otan партиясы төрағасының бірінші орынбасары қызметінен кетті.

ІІМ мен антикордың жаңа басшылары тағайындалды. Ерлан Тұрғымбаев қызметінен босатылып, Президент кеңесшісі етіп тағайындалды. Бас полицей қызметіне  сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес қызметінің экс-төрағасы Марат Ахметжанов кірісті.

4 ақпанда Бейжіңде 2022 жылғы Олимпиада ойындары басталды. Ашылу салтанатында конькиші Екатерина Айдова мен шорт-трекист Абзал Әжғалиев сақ патшайымы Томирис пен ержүрек қазақ батырын бейнеледі. Халықаралық олимпиада комитеті біздің спортшыларымыздың киімін ұлттық командалардың ең стильді түрі деп атады.

Президент автомобильдер мен ауыл шаруашылығы техникалары утилін қайта қарап, ескі-құсқы авто әкелуге тыйым салуды тапсырды. Ақпан айының соңына қарай ол екі есе азайды.

22 ақпанда қаңтар оқиғасында Алматы дүкендерін тонағандарға үкім шығарылды. 28 адам дүкендерден тауар, қару-жарақ пен оқ-дәрі ұрлады деп айыпталды

Наурыз

1 наурызда Nur Otan партиясы атын өзгертті – Amanat.

11 наурызда Қазақстанда көшеде бетперде кию, Ashyq бағдарламасын пайдалану, адамдар көп жиналатын жерде әлеуметтік қашықтықты сақтау тоқтатылды.

Қант тапшылығы. Дүкендер шектеу қойып, қант жеткізушілер бағаны көтерді. Кейбір өңірде 1 кг қант 600 теңгеге дейін жетті.

13 наурызда Қазақстаннан кетуге тырысқан Қайрат Сатыбалды ұсталды. 26 қыркүйекте мемқызметте және ұлттық компанияларда 10 жыл мерзімге қызмет атқару құқығынан айырылып, мүлкі тәркіленіп, 6 жыл бас бостандығынан айыру тағайындалды. Желтоқсан айының басында колонияға жөнелтілді.

16 наурызда Қасым-Жомарт Тоқаев Парламентті күшейте отырып, суперпрезиденттік биліктен бас тартуды ұсынды. Президент Жолдауында саяси реформалар мен бірқатар әлеуметтік-экономикалық шаралардың жаңа бағдарламасын ұсынды. Мысалы, мемлекет басшысының өкілеттігі кезеңінде партияға мүшелігін тоқтату, әкімдер мен олардың орынбасарларына партия филиалында қызмет атқаруға тыйым салу. Президенттің жақын туыстарына жоғары мемлекеттік лауазым атқаруға тыйым салынды.

17 наурызда олигарх Қайрат Боранбаев квазимемлекеттік секторда аса ірі көлемде ақша ұрлады деген күдікпен қамауға алынып, мерзімі 2023 жылдың қаңтарына дейін ұзартылды. Активтерінің бір бөлігі мемлекетке берілді.

Сәуір

Ақтөбеденің бірқатар ауданын су басып, мектептен келе жатқан 15 жастағы қыз арыққа құлап ажал құша жаздады. Аймақта бұрын-соңды болмаған шаралар қабылданып, 8 мыңға жуық оқушы онлайн-оқуға көшірілді.

Қырыққабат күтпеген жерден қымбаттап, Астанада бағасы 750 теңгеге жетті. Үкімет бұны егін шықпағаннан, көкөніс сақтау қымбаттығы және әлемде  бағаның өсуімен байланыстырды.

Танымал блогерлер Мейіржан Тұребаев пен Мейірхан Шерниязов қаржы пирамидасын ұйымдастырғаны үшін қамауға алынды. Қаржы пирамидасының жалпы шығыны 5 миллиардтан асты.

26 сәуірде Қасым-Жомарт Тоқаев Amanat партиясы төрағасы қызметінен кетті. Партияның төрағасы болып Ерлан Қошанов сайланды.

Мамыр

3 мамырда Қапшағай қаласының аты Қонаев болып өзгертілді. Қонаев қаласы Жетісу облысының орталығына айналды.

Бұрынғы мәдениет министрі және Ұлттық музей директоры Арыстанбек Мұхамедиұлы 146 миллион ұрлады деген күдікпен қамауға алынды.

Маусым  

5 маусымда Қазақстан Конституциясына енгізілген түзетулер бойынша референдум өтті. Ел тұрғындары негізгі құжатқа өзгерістер мен толықтырулар енгізуге дауыс берді. Референдумға 56 түзету енгізілді. Конституциялық реформа елдің саяси жүйесін өзгертуге бағытталды.

Қазақстан АЭС құрылыс орнын анықтады – Алматы облысындағы Үлкен елдімекенінің жанына орналастыру көзделуде.

16 маусымда Ұлытау облысында Ұлттық құрылтайдың алғашқы отырысы өтті. Құрылтайда Тоқаев еліміздің атауын өзгертпейтінін, бірақ Республика күні әлі де қайтарылатынын айтты.

Шілде

Теңіз кен орнында жарылыс – екі жұмысшы мерт болып, үшеуі зардап шекті.

Алакөлдегі бірнеше демалыс орнында өрт болып, кәсіпкерлер демалушыларға көмектесу үшін бастамашыл топ құрды.

Тамыз

"Қанды қаңтар" кезінде ауыр және аса ауыр қылмыс жасаған 92 қазақстандық сотталды. 1700-ден астам қазақстандық ресми түрде жәбірленуші деп танылды.

Қостанай облысында жоғалып кеткен бес жасар қыз Мадина іздестірілді. Іздеуге бір жарым мыңнан астам еріктілер, әскери, полиция және жергілікті тұрғын қатысты. Төрт күннен кейін қыз Жамбыл ауылы маңында өлі күйінде табылды.

12 тамызда Астанада 235 мың адамға арналған Орталық Азиядағы ең үлкен мешіт ашылды.

Қыркүйек

Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына Жолдауында мерзімінен бұрын президент сайлауы туралы жариялады. Президенттің мерзімін жеті жылға дейін ұзарту туралы жарияланды, бірақ қайта сайлау құқығы жоқ, яғни тек бір мерзімге.

Қостанай облысында Әулиекөл ауданының Басаман және Семиозер орман шаруашылығы басқармаларының аумағындағы алапат өрттен 90-нан астам тұрғын үй бүлінді. 2000-нан астам адам эвакуацияланды. Өрт фактісімен екі қылмыстық іс қозғалды.

Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының VII съезі. Астанаға Рим Папасы және әр түрлі елден 100 делегация келді. Рим Папасы месса өткізіп, Қазақстанға қасиетті мессаға арналған тостағанды сыйға тартты.

Ақордада Тоқаев қытайлық әріптесі Си Цзиньпинмен кездесті. Көшбасшылар логистика, ауыл шаруашылығы және жалпы су ресурстары мәселелерін талқылады.

17 қыркүйекте елорда қайтадан «Астана» деп аталды. «Жаңа Қазақстан» депутаттар тобының мүшелері қалаға ескі атауын қайтаруды ұсынды. Президент елорданың атауын өзгертуді қолдады.

Қазан

Үкімет қант бағасын тұрақтандыру туралы меморандумға қол қойды. Мемлекет пен төрт ірі қант зауыты алдағы 12 айда қанттың бірыңғай құнына келісті.

Астанада 11 мемлекеттің президенттері жиналып, Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңеске қатысты. Саммитте өзінің ауқымы бойынша БҰҰ-нан кейін екінші орын алатын осындай халықаралық білім беру туралы үндеу айтылды.

25 қазанда Республика күні аталып өтті. 13 жыл өткен соң, бұл күн ұлттық мәртебеде оралды.

Бұрынғы денсаулық сақтау министрі Елжан Біртановқа сот үкім шығарды – бес жыл бас бостандығын шектеу. Оның орынбасары Олжас Әбішевке – төрт жыл.

Қараша  

Қаңтар оқиғаларына қатысушыларға – рақымшылық. Шағын және орташа ауыр қылмыс жасаған бір жарым мың адамды босату туралы жарияланды. Жазасын өтеген адамдардан соттылық алынып тасталады. Қалғанының мерзімі жеңілдетілді. Ауыр қылмыс жасағандар үшін мерзім төрттен үшке, ал аса ауыр қылмыстар жартысына қысқартылды.

Риддерде – төтенше жағдай. 58 мыңнан астам халқы бар қала жылусыз қалды.

Алматының орталығында екі жолаушылар автобус соқтығысып, тротуарға ұшып кетті. Бір адам қаза тапты.

Атырауда облыс әкімінің бұрынғы орынбасары Бақытгүл Хаменова жеті жылға сотталды. Оның кішкентай балалары бар екені ескеріліп,  жазасын үш жылдан кейін өтейді. Серіктестері, сыбайлас жемқорлық ісінің екі қатысушысы колонияға жаттанды.

20 қарашада мерзімінен бұрын президентті сайлау өткізілді. Қасым-Жомарт Тоқаев 81,31% дауыспен жеңіске жетті. Сайлауға жалпы қатысу 69,44% құрады.

Екібастұзда – төтенше жағдай. 30 градус аязда қала жылу мен ыстық сусыз қалды. Тозған құбырлар аязға төтеп бере алмады.

ТЖ-ның бесінші күні Павлодар облысының әкімі Әбілқайыр Сқақов қызметінен шеттетілді.

ТЖ себебі – станция қызметкерлерінің қате әрекеті деп аталды. Ал антикор –  жылу энергетикасы саласындағы сыбайлас жемқорлықтың нәтижесі деп мәлімдеді.

ТЖ режимінің 12 күнінде қаланың барлық тұтынушысына электр энергиясын есептеу тоқтатылды.

Желтоқсан

Қарағанды облысының экс-басшысы Жеңіс Қасымбек Астана әкімі болып сайланды. Ол Алтай Көлгіновтің орнына келді.

Франция Ұлттық соты Мұхтар Әбіләзовті саяси босқын мәртебесінен айырды. Енді экс-банкирді заңнамаға сәйкес, депортациялауға немесе Қазақстанға экстрадициялауға болады.

Журналист Михаил Козачков Елдос Қоспаевтың ұйымдасқан қылмыстық тобына көмектесті деген күдікпен ұсталды. Козачков 2023 жылдың 18 ақпанына дейін изоляторға қамалды. Оны Қазақстан журналистер одағы, "Әділ сөз" халықаралық қоры және белгілі қоғам қайраткерлері қорғап отыр.

Биыл Парламент 86 заң қабылдады, оның 13-іне депутаттар бастамашы болды. Қабылданған заңдар еліміздің саяси және орнықты әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз етуді көздейді. Заң шығару кезінде әрбір заң жобасы Сенаттың тұрақты комитеттерінде жан-жақты талқыланды. Халықтың пікірі мен көпшіліктің үні ескеріліп отырды. Конституцияға, соның негізінде бірқатар конституциялық заңдар мен заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Конституциялық Сот, Адам құқықтары жөніндегі уәкіл, Прокуратура туралы конституциялық заңдар қабылданды. Қазақстан Республикасы Президентінің, Парламенттің және Үкіметтің құқықтық жағдайын белгілейтін конституциялық заңдарға да өзгерістер енгізілді.