Бұл сауалдарға Алматы қаласы Мемлекеттік кірістер департаменті басшысының орынбасары Заңғар Шыңдәлі былай деп жауап берді.

— Тұрғын үйді жалға беру кәсіпкерлік қызмет болып табылады, сондықтан алынған табыстан жеке табыс салығы (ЖТС) төленуге тиіс.

— ЖТС төлеудің бірнеше салық режимі  бар. Оны таңдау алынған кіріс көлеміне байланысты.

— Жеке кәсіпкер (ЖК) ретінде тіркелу режимдері бар.Тіркеусізі де бар.

Төлемнің барлық түрі туралы егжей-тегжей айтсақ.

ЖК (ИП) тіркеусіз

Қазақстанда жеке кәсіпкерлікті тіркемей-ақ, жеке тұлға ретінде арнайы төлемдер төлеп-ақ кәсіппен айналысуға болады.

Төлемнің екі түрі бар:

*Бірыңғай жиынтық төлем (БЖТ)

Шарттары:

• Жылдық табысы 1175 АЕК, яғни 4 млн 53 мың теңгеден аспайды.

• Жалдамалы жұмысшылардың еңбегі пайдаланылмайды.

• Тұрғын үй заңды тұлғаға емес, жеке тұлғаға жалға беріледі.

Төлемнің ерекшеліктері:

— Салық органында тіркелу міндетті емес.

— Салық есептерін ұсынбай-ақ бизнеспен айналысуға болады.

—  Төлем мөлшері қалада 1 АЕК (2023 жылы 3 450 теңге), ауылда 0,5 АЕК (1 725 теңге).

— Банктік мобильді қосымшалар арқылы ай сайынғы төлем.

—  Пәтер уақытша жалға берілмесе, БЖТ төлеу мүмкін емес.

Кемшін тұсы: әлеуметтік және зейнетақы жарнасына ең төменгі жарна. Яғни, декрет пен зейнетақы ең аз мөлшерде есептеледі.

ЖК (ИП) тіркеусіз

Төлем ерекшеліктері:

• Табыс кез келген нәрсе болуы мүмкін.

• Салық органында тіркелу талап етілмейді.

• Салық мөлшерлемесі – әлеуметтік төлемсіз табыстың 10%.

• 240.00 бойынша жылдық декларацияны тапсырғаннан кейін жылына бір рет салық төлеу.

Бұл жерде зейнетақы, әлеуметтік төлемдер, медициналық сақтандыру жоқ. Салықтың бұл түрі тұрақты ресми кірісі бар және одан қажет әлеуметтік аударымы барларға тиімді. Немесе адам зейнетақысын, қалғанын өзі төлеп тұруға тиіс.  Төлеуші ​​көрсеткен табыс сомасын салық органдары камералдық тексеру, яғни салықты тексеру жүргізгенге дейін дұрыс деп қабылдайды. Егер кірістің асып кеткені туралы ақпарат болса, біз хабарлама беріп, қосымша декларация бойынша салық төлеуге мүмкіндік береміз», - дейді Заңғар Шыңдәлі. 

Әлеуметтік төлемдер дегеніміз не

Маңызды мәселе – әлеуметтік төлемдер. Бұл белгілі зейнетақы, медициналық сақтандыру және әлеуметтік аударымдар. Оны ЖК де төлеуге міндетті. Әрбір аударымның кіріске/жалақыға байланысты өз сомасы болады.

Көрсеткіш шектеулері:

—  Міндетті зейнетақы жарналары (МЗЖ) бойынша – айына 1-ден 50 ең төменгі жалақыға (ЕТЖ) дейін;

—  Әлеуметтік төлемдер бойынша – айына 1-ден 7 ең төменгі жалақыға дейін. Төлемдер еңбекке жарамсыздық, жұмысынан айырылу, жүкті болу және босану, бір жасқа дейінгі баланы күту, асыраушысынан айырылу кезінде төленеді.

2023 жылдың 1 қаңтарынан бастап ең төменгі жалақы 70 000 теңге. Кез келген салық режимін таңдаған кезде МЗЖ, ӘС (әлеуметтік салым), МӘМС (міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру) ай сайын төленуі керек.

ЖК тіркеуімен

Қазақстанда жеке кәсіпкерлер үшін сегіз салық режимі бар. Тұрғын үйді жалға беретін салық төлеушілер үшін төртеуі ең қолайлы:

Салық режимін таңдау табыс пен жалдамалы жұмысшылардың болуына байланысты.

1. E-Salyk Business мобильді қосымшасы арқылы

Шарттары:

• Жылдық табыс 3 528 АЕК, яғни 12 171 600 теңгеден аспаса (2023 жылы 1 АЕК 3 450 теңгеге тең) қолданылуы мүмкін.

• Жалдамалы жұмысшылар болмауы керек.

Ерекшеліктері:

— Жеке кәсіпкер ретінде тіркелу қажет.

— Салық ставкасы — табыстың 1% + әлеуметтік төлемдер.

— Кіріс түскенде кезде салықты ай сайын төлеу.

— Чек беру функциясы бар.

— Салық есептерін тапсырудың және салықты өзіңіз есептеудің қажеті жоқ, ай соңында қосымша жалпы сомасы бар чек негізінде өзі анықтама жасайды.

— Касса аппаратты қолданып керекі жоқ, барлық есептеу  мобильді қосымша арқылы автоматты түрде жасалады.

— Егер 60 күн ішінде кірген кіріс қосымшада көрсетілмесе, онда ЖК автоматты түрде жабылады. Жұмысты тоқтату туралы өтініш берудің қажеті жоқ.

Қосымшаны Мемлекеттік кірістер комитеті әзірлеген. Оны Google Play Market пен App Store дүкенінен жүктеп алуға болады. Мобильді азаматтар базасында тіркелген телефон нөмірі қажет. ЖСН/пароль немесе ЭСҚ арқылы кіру.

Қосымшаны жүктеп алып, жеке кәсіпкерді тіркегеннен кейін «E-Salyk Business мобильді қосымшасы арқылы» режимін таңдайсыз.

Қолданбаны кассалық аппараттың орнына пайдалануға болады. Басқаларынан қызметтерден айырмашылығы –  платформа тегін.

2. Патент

Шарттары:

• Жылдық табыс 3 528 АЕК, яғни 12 171 600 теңгеден аспаса (2023 жылы 1 АЕК 3 450 теңгеге тең) қолданылуы мүмкін.

• жалдамалы жұмысшылар болмауы керек.

Бұл режимнің басқалардан айырмашылығы – салықты алдын ала төлеу. Табыс мөлшерін шамамен елестетіп, патенттің қанша уақытқа қажет екенін анықтау керек: бір айға, тоқсанға немесе жылға.

Ерекшеліктері:

— Жеке кәсіпкер ретінде тіркелу қажет.

— Салық мөлшерлемесі — табыстың 1% + әлеуметтік төлемдер.

— Салық және әлеуметтік төлемдерді алдын ала, бір айға, тоқсанға немесе жылға төлеу, болжамды кірісті есептеу. Егер табыс шын мәнінде жоғары болса, салықты қосымша төлеу керек.

— Есептеулер қолма-қол ақшамен жүргізілсе, касса аппараты қажет болады.

— Салық декларациясын 911.00 бойынша тапсырып, салықты өзіңіз есептеуіңіз керек.

— Егер патенттің мерзімі аяқталса және 60 күн ішінде жаңасы берілмесе/есептер ұсынылмаса, онда ЖК өздігінен жойылады.

3. Жеңілдетілген декларация

Шарттары:

• Жылдық табыс 24 038 АЕК, яғни 82,9 млн теңгеден аспайды.

• Жалдамалы жұмысшылардың еңбегі (30 адамға дейін) пайдаланылады.

Ерекшеліктері:

- Жеке кәсіпкер ретінде тіркелу қажет.

— Салық мөлшерлемесі 3% (1,5% ЖИТ + 1,5% әлеуметтік салық) + әлеуметтік төлемдер.

— Кассалық аппаратты талап етеді.

— Жарты жылда бір рет салық төлеу.

— Салық декларациясын 910.00 бойынша тапсырып, салықты өзіңіз есептеуіңіз керек.

4. Тұрақты шегерім

Шарттары:

• Жылдық табыс 144 184 АЕК, яғни 497 434 800 миллион теңгеден аспайды.

• Жалдамалы жұмысшылардың еңбегі (50 адамға дейін) пайдаланылады.

Ерекшеліктері:

—- Жеке кәсіпкер ретінде тіркелу қажет.

— Салық мөлшерлемесі 10% + әлеуметтік төлемдер.

— 912.00 + 200.00 бойынша салық есептілігін ұсыну қажет (жұмысшылар үшін).

— Жылына бір рет салық төлеу, қызметкерлерге әлеуметтік төлемдер - ай сайын.

— Қолма-қол ақшаны төлеу үшін касса аппараты керек.

— Бұл жерде салық басқасындағыдай жалпы табыстан емес, таза пайдадан төленеді: айналымнан шығыстарды алып тастап, алынған сомаға қазірдің өзінде 10% салық салынады. Егер жеке кәсіпкер өз шығынын дәлелдей алмаса, онда шығыстың 30% дейін шегерім ретінде көрсетілуі мүмкін. Шегерімдердің жалпы сомасы кірістің 70 пайызынан аспауы керек.

Режимді таңдау табыс көлеміне және басқа да шарттарға байланысты. Жеңіл (лайт) нұсқалар аз ғана нысанмен жалғыз жұмыс істейтіндерге ыңғайлы. Бизнес кеңейгенде басқа режимдерге ауысу керек. Бәлкім, болашақта кейбір режимнен бас тартуы мүмкін.

ЖК (ИП) жабу қиын ба?

Жоқ. Ең бастысы, қарыздар мен өтелмеген міндеттеме болмасын. 

ЖК тіркеуден шығару үшін не істеу керек:

— Қызметті тоқтату туралы өтініш беру, 029.00 бойынша.

— Жою (ликвидация) бойынша салық есебін ұсыну.

— Касса апаратын тіркеуден шығару туралы өтініш беру (бар болса).

Бұл құжаттар жеке кәсіпкердің орналасқан жері бойынша салық органына Салық төлеуші ​​кабинеті немесе eGov арқылы жіберілуі керек.

Осыдан кейін қосымша автоматты түрде жасалады және қолданбаны өңдеу туралы хабарлама жасалады, ЖК тіркеуді автоматты түрде жою процесі басталады.

Өтінім қабылданғаннан кейін 11-ші күні өңделеді. Нәтижесінде салық төлеуші ​​«Кәсіпкерлік қызметті тоқтатуға» байланысты жеке кәсіпкер ретінде жойылады.

Бұл туралы ақпаратты ҚР Мемлекеттік кірістер комитетінің интернет-ресурсында «Электрондық қызметтер/Бизнеске анықтама/Салық төлеушілерді іздеу» бөлімінде, «Жеке кәсіпкерлер» қызметінен білуге ​​болады. Егер жеке кәсіпкер ретінде ақшаны алып тастау туралы жазба болмаса, қайтадан салық органына хабарласуыңыз керек.

Жеке кәсіпкерлерге салық төлеуде сұрақтар:

Салық органына қалай тіркелуге болады?

Салық органында мынамен тіркелуге болады:

— eGov;

— Elicense;

— банктердің мобильді қосымшалары.

Салық декларациясын қайда тапсыру керек?

Салық қабылдайтын жерлер:

• Салық төлеушілер кабинетінің — cabinet.salyk.kz сайтына;

• E-Salyg Azamat мобильді қосымшасы, сондай-ақ банк қызметі арқылы;

• eGov.kz арқылы; - қағаз жүзінде ХҚО-да;

• салық басқармаларында.

Салықты қайда төлеу керек?

Салық қабылдайтын жерлер:

* E-Salyg Azamat мобильді қосымшасы арқылы;

* банктердің мобильді қосымшалары арқылы;

* Қазпошта бөлімшесінде.

Мүлікті заңсыз жалға бергені үшін айыппұл бар ма?

Бар. Салық декларациясын уақтылы тапсырмағаны және тіркеусіз кәсіпкерлікпен айналысқаны үшін айыппұл салынады.

Есеп бермегені үшін алдымен ескерту, содан кейін 15 АЕК, яғни 51 750 теңге айыппұл салынады.

Заңсыз кәсіпкерлік қызмет үшін жеке тұлғаларға айыппұл:

• 15 АЕК, 51 750 теңге, бірінші бұзушылық үшін,

• 30 АЕК, 103 500 теңге, егер бұзушылық бір жыл ішінде қайталанған кезде.