-Сексен жылға жуық кирилицамен хат жазып, санасы әбден сіресіп қалған қоғам, латынша қалай жазамыз деп даурығып жатыр енді. Бұған дейін мектепте бүлдіршінге 42 әріп жаттатсақ, енді оның саны 28-ге дейін кемімек. Ендігі мәселе қазақтың кей төл және кірме дыбыстарын қалай белгілейміз деген сұрақ.

Қазірдің өзінде қолданыста жүрген бекітілмеген әліпбидің екі түрлі нұсқасында қазақтың һ әрпі , кирилицадағы щ, x, ч, ц, Ё, ю, я мүлдем әріптері жоқ. Оның орнына авторлар екі әріпті қосып немесе асты-үстінен арнайы белгілер салып таңбаламақшы. Қазақ тіліндегі дыбыстардың таңбалануын зерттейтін бірден-бір мекеме Ахмет Байтұрсынов атындағы тіл білімі институты. Орталыққа бүгінге дейін жүзден астам әліпби нұсқасы келіп түсіпті. Институт маманы көпшілік айтып жүргендей, кезіндегі әліпбиді қайтара салуға болмайды дейді.

Анар Фазылжанова, А.Байтұрсынов атындағы тіл білімі институты директорының орынбасары:

-Сол кездегі қаріпті толық алып, сол кездегі жүйені, емле ережелерін сол күйінде өзгеріссіз ала алмаймыз. Өйткені ол кезден бері заман қандай қарқынмен өзгергенін өздеріңіз білесіздер. Тілде де қаншама жаңалықтар бар. Біздің қазіргі латын графикасы негізіндегі әліпбиіміз қазіргі қазақ тілінің сұранысына, болашақтағы сұранысына жауап беру керек, сондықтан қазіргі әліпбиде өзгерістер көп болады.

Ал мәтінін латын әрпіне алғаш боп көшірген ақпарат құралдарының бірі Қазақпарат агенттігі. 2004 жылы Әбдуәлі Қайдардың жазған әліпбиімен қиырдағы қазақтар үшін ақпарат тарата бастаған агенттік, соны әлі қолданып келеді.

Қанат Мәметқазыұлы, Қазақпарат халықаралық ақпарат агенттігі Бас директорының кеңесшісі:

-Бұнда ешқандай қиындық жоқ. Мына арнайы бағдарламамен  қазақ тілінде қандай ақпарат шықса, автоматты түрде латынға аударылып отырады. Мысалы ң дыбысына келсек латынша Н мен үстінде ноқатымен белігіленеді. Енді мұны жетілген, жақсы нұсқа деп те айта алмаймыз.

Ал күні кеше әліпби жаңарту бойынша пікір білдіруге асықпаған Білім министрлігі бүгін жанданды. Құзырлы ведомство латынға баланысты  арнайы комиссия құрмақшы.

Болатбек Әбдірасылов, ҚР БҒМ Ғылым комитетінің төрағасы:

-Бұл жерде көптеген проблемалар шығады. Ол компьютерларды ауыстыру. Біздің оқулықтарды ауыстыру. Бірінші сыныптан бастап өзгерту керек. Ол үлкен жұмыс.

Жұмыс көп деп алдын ала ескерткен шенеуніктер, әліпбидің сан түрін жазып шыққан өз авторларымызды қоспағанда, бұл іске шетелден келген мамандар да қатысады дейді. Ал қоғам, қаріптің қамы қалтаның сорына айналып кетпесе игі деп, өзгеріске дайын отыр. Ортақ стандартты бекітпекке жыл соңына дейін уақыт бар.

Бізді Youtubе-та қараңыз! Бізді Facebook-та, Instagram-да, Telegram-да оқыңыз!