- Ата, сіз соғысқа барғанда қай жаққа бардыңыз?

- Владивосток жапон соғысына.

Шөбереге ертегідей естілген ата әңгімесі Әбдібай ақсақалдың көңілінде әлі сайрап жатыр. От ортасынан оралғанына жетпіс жылдан асқанмен, жанкешті күндер көрінісі жанарындағы жаспен әлі күнге сырғиды.

Әбдібай Тоқманбетов:

- Жапонияға бардым. Сол Жапонияда 7-8 жыл соғысып, аман-есен оралдым ауылға. Мынау 42-жылдан 48-ші жылға дейін.

Ақсақалдың айтуынша, Екінші дүниежүзілік соғыста резервте болып, артынша жапон майданына аттанады. Бірақ елге оралғанда Тоқманбетовке тек тыл ардагері деген мәртебе берілген. Қарияның өзі оны дауламай жүре берген. Тек артындағы ұрпағы, атаның еңбегі еленуі керек деген пікірде. Сөйтіп сұрау салып жүріп, бертінде Ресейдің Гатчин қаласындағы мұрағаттан Әбдібай ақсақалдың соғысқанын растайтын құжат та алдырыпты.

Ерік Тоқманбетов, Ә. Тоқманбетовтің ұлы:

- 1993-жылы Владивостокта болады. Содан 1948-жылы Владивостокта әскери қызметін бітіріп бері қайтады. Сонда менің бір түсінбейтін нәрсем, бұл кісі қазір «тыл еңбеккері» дейді. Бұл кісі екі жақта жүре ме? Жартысы Владивостокта жүрсе, жартысы Алматы облысында жүре ме?

Рыскелді Жақаубаев, Ә. Тоқманбетовтің туысы:

- Бұл кісіні енді кім деп есептейміз? Тылда қалай болады ол кісі? Ауылда жүрсе, істеп жүрсе болады. Не істесе де, Алматы облысында, Қазақстанда тұрып, Владивостокта тұрып жұмыс істесе де, бұл кісі соғысқа барып істеген болады.

Масақ ауылындағы ақсақал үйінде «Соғыс ардагері» деген балалары орнатқан тақтайша тұр. 9-мамырда көңілін кірбің басатыны олардың да жанына батады. Мәселенің мәнісін білмекке Еңбекшіқазақ ауданындағы қорғаныс істер жөніндегі бөлімге бардық. Олар сұхбат беруден бас тартты. Бар айтқаны Ресейдің Гатчин қаласындағы мұрағат Тоқманбетов туралы толық ақпарат алу үшін Ресейдің Қорғаныс министрлігінің орталық мұрағатына сұрау салған. Бұл жақ соның жауабын күтіп отыр. Еңбекшіқазақ ауданы Қорғаныс істері жөніндегі бөлім жауабын осылайша ауызша қысқа қайырды. Ресейдің орталық мұрағатынан ресми жауап күтуден басқа амал жоқ. Әбдібай ақсақал бұл жауапты селқос, салқын қабылдады. Соғыстың бейнетін көріп, отынан өткенмен, 95 жасына дейін бір тілім жапырақ қағаздың кесірінен тиісті атағын ала алмай келеді. Оның ұрпағы жергілікті мекемеден қайыр болмаса, онда арашаны Қорғаныс министрлігінен сұрамақ.

Бізді Youtubе-та қараңыз! Бізді Facebook-та, Instagram-да, Telegram-да оқыңыз!